برخي از افراد فقط و فقط نوع رژيم و يا سرعت كاهش وزن را در شل شدن پوست دخيل مي دانند. پاي صحبت دكتر رضا راست منش، دكتراي تخصصي علوم تغذيه نشستيم تا موضوع را براي خوانندگان عزيزمان باز كنند.

آقاي دكتر، لطفا عوامل مربوط به شلي پوست هنگام كاهش وزن را معرفي بكنيد.

سن شروع چاقي، سن فرد هنگام شروع رژيم و يا سن شروع ورزش براي كاهش وزن، ضخامت پوست، ضخامت چربي زير پوست، نوع تغذيه، مرد يا زن بودن، كميت و كيفيت خواب، وجود يا عدم وجود استرس و استفاده يا عدم استفاده از درمان هاي كمكي براي حفظ كيفيت پوست (از جمله ماساژ، كرم ها يا پمادهاي پوستي و...)، از جمله عوامل بسيار مهم در شل شدن پوست در هنگام كاهش وزن هستند.

دكتر راست منش رابطه بين رژيم و شل شدن پوست را بازگو نماييد

قبل از پاسخ به سوال، بسيار مهم است كه اطلاعات زير را ياد بگيريم.

اول اينكه انواع و اقسام چربي در بدن وجود دارد. چاقي يك فرد ممكن است از نوع چربي داخل شكمي (يا چربي احشايي)، چربي داخل عضلاني و يا چربي زير جلدي باشد. طبيعتا هر سه نوع چربي در تمام افراد وجوددارد ولي در بعضي از افراد چاق، يكي از انواع ياد شده غالب و چيره است.
يعني، چاقي بعضي از افراد عمدتا از نوع چاقي داخل شكمي و چاقي برخي ديگر از افراد، از نوع چاقي زيرجلدي است. اين حقيقت را در نظر بياوريد كه بدن را مي توانيم يك كره ناقص فرض كنيم و از طرفي به ياد بياوريد كه حجم كره برابر است با چهار سوم عدد پي ضربدر (شعاع به توان سه). حال تصور كنيد وقتي چربي زير جلدي به ضخامت حتي يك سانتي متر با هر روشي (اعم از ورزش يا رژيم غذايي يا هر دو) بسوزد، چه حجم و فضاي خالي زير پوست به وجود مي آيد. طبيعتا بافت پوست از نوع پروتئين كلاژن است و پوست نمي تواند آنچنان جمع شود كه كاملا بگنجد و جمع شود و اثري از چين و چروك يا افتادگي پوست باقي نماند.

آقاي دكتر ممكن است بيشتر توضيح دهيد؟

ببينيد مي خواهم بگويم كه اين چين و چروك پوست در بعضي از افراد هنگام كاهش وزن (چه به ورزش و چه با رژيم يا هردو) يك مساله ذاتي است كه به انباشته بودن چربي زير پوست اين افراد مرتبط است و ربطي به نوع رژيم و ورزش يا خوب و بد بودن نوع رژيم و ورزش و يا حتي نوع طراحي رژيم غذايي ندارد و لاجرم و به ناچار به طور ذاتي اتفاق مي افتد. در افرادي كه چاقي شان از نوع چربي داخل شكمي است، مشكل چين و چروك و شلي پوست كمتر اتفاق مي افتد، هر چند كه ممكن است در همين افراد مشكل افتادگي و آويزاني پوست بيشتر از ساير افراد باشد.

دكتر راست منش اگر سرعت كاهش وزن كم باشد، ميزان شلي پوست كمتر نمي شود؟

الزاما هميشه اينچنين نيست چرا كه پوست ماهيت پروتئيني-كلاژني دارد و مانند چرم طي زمان كشيده مي شود و اگر مدت زماني كه پوست به دليل انباشتگي چربي زيرجلدي، در حالت كشيده و متسع باقي مانده، طولاني شود؛ عملا رشته هاي كلاژني به درجه اي از گسيختگي مي رسند كه ديگر نمي توانند مانند كش خودشان را جمع كنند و تنها به مدد تراكم چربي زير جلدي، ظاهر شادابي نشان مي دهند و به مجرد اينكه چربي زيرجلدي بسوزد (چه با رژيم و چه با ورزش)، ماهيت چروكيده و گسيخته شان را نمايان مي كنند. پس اگر سرعت كاهش وزن كم هم باشد، عملا پوست طي زمان آنچنان كشيده و متسع باقي مي ماند كه اين بار اصلا به دليل طولاني بودن اين زمان، گسيختگي و شلي و چروك رخ مي دهد. يعني اين مساله نهايتا رخ مي دهد. حالا ممكن است در بعضي از افراد اين شلي كمي بيشتر يا كمتر باشد و بر اساس اطلاعات كنوني و علمي امروزين، اين ديگر قابل پيش بيني نيست مگر اينكه در آينده مدل هاي پيش بيني پديد بيايد.

پس چاره كار چيست؟

بهترين چاره كار، پيشگيري است. صفات به صورت ژنتيكي به ارث مي رسند و اگر نوع چربي بدن فردي از نوع چربي زيرجلدي است و شلي پوست قبلا در يكي از بستگان پدري يا مادري يا خواهر و برادر ديده شده، طبيعتا احتمال زيادي وجود دارد كه اين مساله در همان فرد هم ديده شود. پس بهترين كار، اقدام به موقع براي كاهش وزن قبل از چاقي شديد است. و اگر فرد ديگر چاق شده و كار از كار گذشته، طبيعتا اجراي رژيم هاي علمي و ورزش زير نظر متخصصين مربوطه، عقلا و منطقا بسيار بهتر از اقدام خودسرانه براي كاهش وزن است. هرچند كه باز هم درجه اي از شلي و چروكيدگي پوست رخ خواهد داد و اين امر اجتناب ناپذير است.

آقاي دكتر راست منش، آيا مي توان با تغذيه و رژيم مناسب هنگام كاهش وزن، كاري كرد كه حداقل اين چروكيدگي و شلي غيرقابل اجتناب، اندكي كمتر شود؟

پوست ماهيت كلاژني دارد و نيازهاي تغذيه اي براي بهبود كيفيت ساخت كلاژن تا حدودي شناخته شده است. مثلا مكمل ياري با برخي انواع ويتامين ها و مواد معدني به اين امر كمك مي كند. طبيعتا دكتر تغذيه در صورت نياز و تشخيص اين اقدامات را انجام مي دهد ولي طبيعتا ساير عوامل از جمله آرامش، ورزش مرتب، الگوي خواب منظم و ژنتيك و سن فرد در هنگام كاهش وزن و همچنين سن شروع چاقي، همچنان از جمله ساير بازيگران مهم هستند.