چاقي شكمي دلايل متعددي دارد و معمولا در آقايان بيشتر است؛ هرچند كه در خانم ها هم ديده مي شود و بعضا بعد از بارداري هم بيشتر مي شود. با دكتر رضا راست منش، دكتراي تغذيه درباره چاقي شكمي مصاحبه مفصلي ترتيب داديم كه قسمت اول آن را در زير مي خوانيد. در شماره هاي بعد، نكات جالب ديگري را تقديم شما خواهيم كرد.

آقاي دكتر چرا همه اينقدر درباره چاقي شكمي صحبت مي كنند و ناراحت هستند؟

ببينيد شكم حالت كروي دارد. از نظر علم رياضي، حجم كره برابر است با چهار سوم ضربدر عدد پي ضربدر (شعاع كره به توان سه)! طبيعي است وقتي حتي يك سانتي متر به دور كمر ما اضافه مي شود، يعني شعاع افزايش مي يابد، حجم شكم به يكباره به ميزان چشمگيري افزايش مي يابد و برعكس. مطابق تحقيقات اخير، بين اعتماد به نفس و شكل بدن رابطه قوي وجود دارد و افرادي كه از شكل بدن شان راضي نيستند اعتماد به نفس پايين تري دارند.

آقاي دكتر چه رابطه اي بين سريع خوردن و تك وعده خوردن با چاقي شكمي وجود دارد؟

از نظر علم فيزيك، قانون اول ترموديناميك به ما مي گويد انرژي نه خود به خود به وجود مي آيد و نه از بين مي رود، بلكه از يك شكل به شكل ديگر تبديل مي شود. وقتي غذاي مازاد بر نياز بدن مصرف مي كنيم بدن راهي جز تبديل آن به چربي ندارد. وقتي وعده صبحانه نمي خوريم يا با تصور اينكه مي خواهيم وزن كم كنيم، شام نمي خوريم ولي در عوض، نهار سنگيني به جاي آن مي خوريم؛ بدن راهي به جز استفاده از بخشي از عضلات بدن مخصوصا سرشانه ها براي تامين انرژي ندارد و نتيجه اين مي شود كه عضلات سرشانه تحليل مي رود ولي در مرحله بعد، چاقي شكمي به وجود مي آيد.

آقاي دكتر مي شود بيشتر توضيح دهيد؟

از نظر علم فيزيولژي، اگرچه نياز بدن به انرژي به صورت 24 ساعته بيان مي شود، ولي اين نياز به صورت يك نياز مستمر و ساعت به ساعت است. به عبارت ديگر، بدن در هر ساعت خاص،‌ حسب فعاليتي كه دارد،‌ به ميزان مشخصي انرژي نياز دارد. حال فكر كنيد كه فردي صبحانه و شام نمي خورد ولي نهار زيادي مي خورد و كل انرژي كه مصرف مي كند هم واقعا برابر نياز 24 ساعته بدنش است. حتي در همين حالت هم به مرور زمان دچار چاقي شكمي خواهد شد.

چرا؟ مگر چه سناريويي اتفاق مي افتد؟

در عمل، هنگام صبح كه بدن به انرژي نياز دارد به اشتباه غذا نمي خوريم و آرام آرام  نزديك ظهر آنقدر با حرص و ولع زياد مي خوريم كه بيلان و برآيند كلي انرژي دريافتي ما در خيلي از مواقع بيشتر از حالتي مي شود كه صبحانه و شام سبكي مي خورديم. از طرف ديگر، به يكباره ناهار زيادي مي خوريم و انرژي زيادتر از نياز آن ساعت وارد بدن خودمان مي كنيم كه طبق قانون دوم ترموديناميك به چربي تبديل مي شود؛ چرا كه بدن راهي جز تبديل انرژي مازاد به چربي ندارد!

يعني حتي اگر بيشتر از نياز روزانه نخوريم ولي الگوي خوردن ما بد باشد، ممكن است چاقي شكمي به وجود بيايد. طبيعتا، وقتي رژيم مي گيريم، اگر الگوهاي بد گذشته اصلاح شوند؛ ممكن است چاقي شكمي هم تا حدود زيادي اصلاح شود. اينجا مهارت و علم فردي كه رژيم غذايي را تنظيم مي كند پررنگ تر مي شود.

آقاي دكتر آيا مي شود با رژيم هايي كه الان مد شده (مانند رژيم كانادايي و امثال آنها) چاقي را برطرف كرد؟

آيا مگر اين وضعيت يك شبه يا يك ماهه به وجود مي آيد كه بشود با روش هاي غيرعلمي برطرف كرد؟ صدالبته كه نه! اكثر افراد معمولا مي خواهند مشكلي را كه طي چند ماه يا چند سال به وجود آمده است با شيوه هاي غلط و خودسرانه و با رژيم هاي غلطي كه مد روز شده، طي چند هفته و بدون استفاده از نظرات كارشناسي بر طرف نمايند.

مسايل رواني در پايبندي به رژيم چقدر مهم است؟

آخرين بررسي هاي روانشناختي و تراز اول دنيا نشان مي دهند كه هرچه جديت اوليه در ميزان كاهش وزن بيشتر باشد،‌ مراجعات مرتب و منظم باشد و فردي كه رژيم مي گيد، مقيد باشد تا در زمان هاي معين شده، مراجعه نمايد و پيشرفتش را به چشم ببيند، درجه موفقيت بيشتر و اشتياق فرد براي ادامه رژيم و نگهداري آن بيشتر خواهد بود.

رژيم هاي بسيار سخت كه باعث محروميت هاي غذايي شديد مي شوند، باعث خلا و كمبود لذت غذايي شده و به خمودگي فرد منتهي مي شوند و از طرف ديگر، رژيم هايي كه خيلي باز و ساده هستند، چون باعث كاهش وزن مطلوب نمي شوند و توقعات حداقلي افراد حاصل نمي شود؛ باعث دلسردي مي شوند. تشخيص اينكه در هر مرحله با چه سرعتي حركت كنيم به عهده كارشناس است. از لحاظ رواني، تيپ افراد تاثير زيادي روي ميزان پايبندي به رژيم و تحمل رژيم مي گذارد. البته مطالبي كه اكنون بيان شد، راه هاي عمومي و كلي هستند و حسب شرايط بدني، ‌الگوي غذايي، الگوي خواب،‌ ترجيحات غذايي و فاكتورهاي ديگر،‌ كارشناس تغذيه مي تواند رژيم را از يك حالت ساده تا يك رژيم متعالي تنظيم نمايد.